Δημοτικό Σχολείο Κουλούρας

ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΟΥΛΟΥΡΑΣ ΤΙΜΗΣΑΝ ΚΑΙ ΑΝΑ-ΒΙΩΣΑΝ ΓΙΑ ΑΚΟΜΗ ΜΙΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟ ΕΘΙΜΟ ΤΗΣ ΧΕΛΙΔΟΝΑΣ, στα πλαίσια Πολιτιστικού προγράμματος που ??τρέχει?? στο σχολείο μας, με τίτλο: «Συμμετέχοντας και υποστηρίζοντας βιωματικά, τη συγγραφή ενός βιβλίου τοπικής ιστορίας».

Το απόσπασμα που ακολουθεί είναι από το υπό έκδοση βιβλίο τοπικής ιστορίας με τίτλο: «Εμπόδιο λησμονιάς, η Κουλούρα στο χώρο και το χρόνο».

5.1.8  ΤΟΥ ΜΑΡΤΗ

Σε μια εποχή, όπου τα πάντα βρίσκονται σε σύγχυση, εγκατάλειψη και απόρριψη, το να θυμόμαστε τις ρίζες μας, να τις ποτίζουμε, να τις καλλιεργούμε και να τις κοινωνούμε στη νέα γενιά, είναι κάτι περισσότερο από αισιόδοξο μήνυμα. Είναι η ίδια η βάση της ύπαρξής μας, της ισορροπίας μας και της συνέχειας.

Ευτυχώς ακόμα και σήμερα, κάθε 1^η του Μάρτη ακούμε στους δρόμους του χωριού μας, τα παιδιά του σχολείου να αναπαριστούν το έθιμο της χελιδόνας.

Ένα έθιμο καθαρά ελληνικό, που δε συναντιέται σε κανένα άλλο λαό και που διασώζεται έως τις μέρες μας απαράλλαχτο (με μικρές κάθε φορά προσαρμογές στη γλώσσα, στα λόγια, στις εκφράσεις?).

Η αρχαιότερη μαρτυρία, σύμφωνα με τον ακαδημαϊκό κ. Ρωμαίο, προέρχεται από μια παράσταση σαρκοφάγου που βρέθηκε στη Φαιστό της Κρήτης κατά τη μινωική περίοδο. Η παράσταση αυτή περιέχει την εικόνα ενός πουλιού που φέρνει την άνοιξη. Το χελιδόνι ήταν και παραμένει το σύμβολο του ερχομού της άνοιξης.

??Πλαλούσαν τα μ?κρά τα δασκαλόπ?λα κα του σκουλιό όπου τα καρτιρούσιν ι δάσκαλους μι του καλάθ? να τσ? του δώσ? να τριουρίσουν του χουριό τραγ?δούντας του τραγούδ? τσ? χιλιδόνας??.

Πριν 4-5 δεκαετίες και στο χωριό μας, όπως και στα περισσότερα χωριά της περιοχής, τα μεγαλύτερα παιδιά του σχολείου, πελεκούσαν ένα ξύλινο ομοίωμα χελιδονιού και το τοποθετούσαν πάνω σε μια βέργα. Τύλιγαν γύρω απ? αυτή ένα κομμάτι σπάγκο, σχεδόν μισό μέτρο και το περνούσαν μέσα από ένα καλάμι. Από μια τρύπα του καλαμιού έβγαζαν την άκρη του σπάγκου. Τραβώντας με δύναμη το σπάγκο η βέργα και μαζί το ομοίωμα χελιδονιού περιστρεφόταν δίνοντας την εντύπωση ότι πετάει.

Ταυτόχρονα τα παιδιά τραγουδούσαν τους στίχους του τραγουδιού που έλεγαν:

«Χιλιδόνα έρχιτι απ? τη Μαύρη θάλασσα,

Θάλασσα επέρασι, τη φουλιά θιμέλιουσι,

Έκατσι κι λάλισι και γλυκοκιλάιδισι

Κι έμαθι τα γράμματα, γράμματα βασίλικα,

Που μαθαίνουν τα πιδιά.

Δάσκαλους μας έστιλι να μας δώστι πέντι αυγά

Δε μας δίντι πέντι αυγά παίρνουμι τη κλουσαριά

Να γινά?ι κι να κλουσά?ι κι να σέρνει τα πουλιά.

Μάρτη-Μάρτη, βρουχερέ, κι Φλιβάρι, χιουνερέ,

Ι Απρίλης ι γλυκής έφτασιν δεν είν? μακρύς.

Τα πουλάκια κιλαηδούν τα αρνιά χουρουπηδούν

Όξου ψήλοι κι κουροί κι  καλοί νοικοκυροί,

Μέσα γάμους κι χαρά κι καλή νοικοκυρά.

Κι του χρόν?».

Εκτός από το ομοίωμα της χελιδόνας τοποθετημένο πάνω σε κασκέτο από κόσκινο, οι μικροί μαθητές κουβαλούσαν κι ένα καλάθι μ? άχυρα για να τοποθετούν τα αυγά που τους έδιναν οι νοικοκυρές. Αυγά που την περίοδο του Μαρτίου ήταν άφθονα και τα έδιναν με όλη τους την καρδιά. Τελικός αποδέκτης των αυγών, όπως ορίζει και το τραγούδι, ο δάσκαλος του χωριού.

Βέβαια, ο Μάρτης ξεκινούσε και με άλλα αντέτια. Από βραδύς οι γιαγιάδες ή οι μανάδες των παιδιών έπρεπε να φτιάξουν για το χέρι των παιδιών τους το ??Μάρτ???, μι δυο γκβάρια σκνι, ένα κόκκιανου κι ένα άσπρου ??. Έθιμο που ευτυχώς διατηρείται ακόμα και σήμερα.

Λίγο ξεχασμένο, χωρίς όμως να έχει χαθεί τελείως είναι και το παρακάτω, που έχει σχέση με το προηγούμενο του ??Μάρτ? ?? στο χέρι. Ο Μάρτης φοριόταν στο χέρι των παιδιών για να μην τα μαυρίσει ο ήλιος της Άνοιξης και του Καλοκαιριού. Για να το πετύχουν απόλυτα αυτό έπρεπε επίσης, το πρωί της 1^ης Μαρτίου να συμβεί και κάτι άλλο: ??Να βγουν απ?τ? μπόρτα τσουπίσ?-τσουπίσ? μι του γκόλου όξου??. Αλοίμονο σ? όποιον ξεχνούσε κι έβγαινε κατάφατσα. Το κακό δε διορθωνόταν. Τυχερός αυτός που το θυμόταν ή του το θύμιζε κάποιος μέσα από το σπίτι προτού βγει έξω και τον δει ο ήλιος. Τότε ??έβγινιν τσουπίσ?-τσουπίσ? κρούουντας τα πισ?νάτ κι φουνάζουντας: Να Μάρτ?, μαύρισιν κόλου, μαύρισιν κόλου??.