Το σχολείο μας
ΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΜΑΣ
Δε μπορούμε να έχουμε σαφή εικόνα για την κατάσταση που επικρατούσε στα χωριά της περιοχής μας σχετικά με το θέμα της εκπαίδευσης στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας.
Ακόμα και για τα σχολεία της Βέροιας τα σχετικά έγγραφα τα οποία διασώθηκαν αρχίζουν από το έτος 1849 (Γ.Χιονίδης: Τα σχολεία της Βέροιας κατά τα έτη 1849-1912, βάσει ανεκδότων εγγράφων)1 .
Ελάχιστες είναι οι πληροφορίες και ασαφείς για τους προηγούμενους αιώνες και αποκλειστικά με τη μορφή ΄΄ ενθυμήσεων ΄΄ ή ακόμα και θρύλων (κρυφό σχολειό?).
Αυτό που είναι ξεκάθαρο είναι πως στα μέσα του 19ου αιώνα και μετά την επανάσταση του 1821, τα ελληνικά σχολεία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αρχίζουν να εμφανίζουν μια σταθερή ανάπτυξη και άνθηση. Σ? αυτή την κατεύθυνση οδήγησαν εξελίξεις ιστορικές που επιβλήθηκαν λόγω της ανάγκης της οθωμανικής εξουσίας να διοικήσει αποτελεσματικά την παρηκμασμένη αυτοκρατορία της και ταυτόχρονα να κάνει κάποιες προσπάθειες εκσυγχρονισμού και προσαρμογής.
Σ? αυτά τα πλαίσια εντάσσονται οι μεταρρυθμίσεις της περιόδου 1839-1862 με αποκορύφωμα τις μεταρρυθμίσεις του Χάττι Χουμαγιούν το 1856 (Βούρη Σ. Η εκπαίδευση στη Μακεδονία, περ. Ιστορικά, Ελευθεροτυπία, τ. 59 , 2000)2 .
Οι μεταρρυθμίσεις αυτές συνέβαλλαν αποφασιστικά στη διαμόρφωση ενός θεσμικού πλαισίου για την εκπαίδευση που καθιστούσε το Οικουμενικό Πατριαρχείο εποπτεύουσα αρχή των σχολείων, μαζί με την Υψηλή πύλη και τις επαρχιακές και κοινοτικές αρχές.
Συγκεκριμενοποιώντας όλα αυτά και έχοντας υπόψη μας καταλόγους με πληρωμές εκπαιδευτικών και στοιχεία από το αρχείο του Υπουργείου των Εξωτερικών που αναζήτησα και βρήκα στο Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα3, στη Θεσσαλονίκη, εμφανίζεται η ύπαρξη «ενός Ελληνικού Δημοτικού Σχολείου εις χωρίον Κουλούραν εν έτει 1887» (και φυσικά αυτό το έγγραφο μας δίνει τη δυνατότητα να υποθέσουμε ότι πιθανότητα σχολείο να υπήρχε στο χωριό μας και πολύ νωρίτερα).
Αυτό βέβαια, σημαίνει ότι γρήγορα οι πατριώτες κάτοικοι του χωριού μας προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν αυτές τις μεταρρυθμίσεις λειτουργώντας σχολείο και καλλιεργώντας την Εθνική και πατριωτική συνείδηση, χωρίς όμως να έχω καταφέρει να βρω κι άλλα διαφωτιστικά στοιχεία (πού στεγαζόταν, από πότε λειτουργούσε, ποιοι και τι είδους εκπαιδευτικοί εργαζόταν κ.λ.π.). Η λειτουργία του φαντάζομαι κινούνταν μέσα στα πλαίσια που είχαν δημιουργήσει οι προαναφερθείσες μεταρρυθμίσεις. Άλλωστε δε θα πρέπει να είναι άνευ σημασίας το γεγονός ότι το χωριό μας ανήκε αυτή τη περίοδο στην Μητρόπολη Βεροίας. Μια ακόμη πληροφορία που πιστοποιεί την ύπαρξη και λειτουργία σχολείου στην Κουλούρα πριν την κατασκευή του σχολείου που γνωρίζουμε όλοι, εντόπισα σε αρχείο4 του ελληνικού προξενείου Θεσσαλονίκης, όπου βρήκα πίνακα εκπαιδευτικών 2ης τετραμηνίας (ανάμεσα σε άλλα και για το σχολείο Κουλούρας) κατά το έτος 1907 .
Δυο χρόνια μετά την απελευθέρωση πλέον (1914) έχουμε την κατασκευή σε οικόπεδο?. και λειτουργία του σχολικού κτιρίου που λειτουργεί ακόμα και σήμερα ως ένα τμήμα του συνολικού κτιριακού συγκροτήματος. Δυστυχώς πινακίδα που ονόμαζε το σχολείο και το έτος ίδρυσής του, θάφτηκε κάτω από σοβάδες, αιτία μιας λαθεμένης αντίληψης περί καλλωπισμού που επικράτησε στα τέλη της δεκαετίας του ?50 (από τον τότε δ/ντη του σχολείου κ. Βάϊο Μπάρκα), όπως επίσης χάθηκε (πετάχτηκε ως άχρηστο;) και το μεγάλο καμπανάκι-κουδούνι που υπήρχε τοποθετημένο για να ειδοποιεί τους μαθητές για την έναρξη και τη λήξη των μαθημάτων.
Το αρχικό κτίριο του 1914 αποτελούνταν από μια μεγάλη αίθουσα και λειτουργούσε ως μονοθέσιο (όλες οι τάξεις μαζί), ενώ παραδίπλα και ενωμένη βρισκόταν η κατοικία του δασκάλου. Ο ημιυπόγειος χώρος του, το «μπουντρούμ?»όπως το αποκαλούσαν, ήταν ο χώρος τιμωρίας. Οι ταραξίες μαθητές και όσοι δημιουργούσαν προβλήματα με τη συμπεριφορά τους κλείνονταν μέσα σ? αυτό για παραδειγματισμό στους υπολοίπους και φρονηματισμό τους.
Στα τέλη της δεκαετίας του μεγάλου πολέμου (γύρω στα 1948) κτίστηκε ακόμα μια αίθουσα ξεκινώντας τη νέα πτέρυγα, ας το πούμε έτσι, του σχολικού συγκροτήματος. Έτσι το σχολείο λειτουργούσε πλέον, ως διθέσιο. Δέκα χρόνια αργότερα, το 1958 περίπου, έγινε και η Τρίτη αίθουσα, συνέχεια της δεύτερης.
Πολύ αργότερα, το 2000, έγινε επέκταση της νέας πτέρυγας με την προσθήκη δύο άλλων αιθουσών και λοιπών βοηθητικών χώρων, όπως είναι σήμερα, όπου λειτουργεί με αρκετή πληρότητα, χωρίς να σημαίνει ότι τέλειωσαν τα προβλήματα και δε χρειάζονται πρόσθετες παρεμβάσεις
Από τα αρχεία του σχολείου (τα οποία κάποτε, θα αποτελέσουν το προζύμι για ένα ξεχωριστό πόνημα με θέμα το σχολείο μας και οι άνθρωποι που πέρασαν από αυτό, ως εμπόδιο στη λησμονιά) εντοπίζουμε τα ονόματα των διευθυντών που πέρασαν από την ίδρυσή του και μετά και αναφέρουμε:
Γύρω στο 1920 (+, -) βρίσκουμε να διευθύνει το σχολείο ο κ. Αμαξίδης.Στη συνέχεια και για ένα μικρό, πιθανότατα, διάστημα το σχολείο διοικεί ο κ. Ιωαννίδης.
Ο Στέφανος Λιολιόπουλος ??ο παππούς ο δάσκαλος?? όπως τον αποκαλούσαν και τον αποκαλούμε ακόμα και σήμερα, στις αναφορές μας , δάσκαλος και ψάλτης του χωριού, ανέλαβε τη διοίκηση του σχολείου, στα μέσα της δεκαετίας του ?20 και έμελλε να παραμείνει στη θέση αυτή και να προσφέρει για σχεδόν 30 χρόνια, έως τις αρχές της δεκαετίας του?50, όπου στη θέση του τον αντικατέστησε η επίσης συγχωριανή μας, Μαρία Γιοβανοπούλου.
Ακολουθεί ο κ. Βογιατζής, λίγο πριν και λίγο μετά το ?60, και τον διαδέχεται μετά ο Βάιος Μπάρκας, που παρέμεινε στη θέση αυτή τουλάχιστον για μια δεκαετία. Αν και η θητεία του κ. Μπάρκα τελειώνει γύρω στο 1972-73, εντοπίζουμε να υπογράφει με την ιδιότητα του το 1970, ο κ. Τσακελίδης Θεόδωρος (ίσως να τον αντικατέστησε για ένα μικρό διάστημα, δεν ξέρω για ποιο λόγο).
Ακολουθούν κάποιες βραχύβιες θητείες στη θέση της διεύθυνσης του σχολείου που ξεκινάνε με την κα. Ειρήνη Πολυχρονίου (το 1974), την κα. Ελευθερία Σεχίδου -σύζυγο του πολύ αγαπητού δασκάλου του σχολείου μας για αρκετά χρόνια και μετέπειτα Προϊσταμένου της Διεύθυνσης Πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, κ. Σίμου Κίζου, (από το ?75), η κα. Άννα Χρυσάφη, ο κ. Σιώπης Γεώργιος, η κα. Κεφαλίδου Μυροφόρα (μεταξύ των ετών 1976-1978), οπότε αναλαμβάνει διευθυντής του σχολείου, (αλλά και προπονητής της ποδοσφαιρικής ομάδας του χωριού μας), ο Οδυσσέας Κατσούλης.
Στις αρχές της δεκαετίας του ?80 άλλη μια Κουλουριώτισα έρχεται να προσφέρει με διάθεση και μεράκι, τις υπηρεσίες της στο σχολείο της Κουλούρας, η Γιδιώτου η Μαρία, πριν φύγει για την Αυστραλία.
Στη συνέχεια συναντάμε στα αρχεία του σχολείου τον κ. Μπασδέκη Σταύρο ο οποίος γύρω στο 1993-94 παραχωρεί τη θέση του στον επίσης συγχωριανό μας Πολυζόπουλο Γρηγόρη, το γιο του παπα-Θωμά, που κατά τη διάρκεια της θητείας του το σχολείο άρχισε να παίρνει τη σημερινή του κτιριακή μορφή.
Τον Πολυζόπουλο Γρηγόρη διαδέχθηκε ο Μπιτούλας Ιωάννης από την Κρανιά Ελασσόνας, κάτοικος Μακροχωρίου, που κι αυτός με τη σειρά του πρόσθεσε το λιθαράκι του στην πορεία του σχολείου μας, του Δημοτικού σχολείου Κουλούρας.
Ακολουθεί ο γράφων Δημήτρης Κατσαβός που ανέλαβε τη δ/νση του σχολείου που τον πρωτοπήγε η μητέρα του πριν 40 περίπου χρόνια, τη 1η Σεπτεμβρίου 2011, μία ημέρα πριν από το θάνατο της (2/9/2011).
Χωρίς διάθεση μείωσης της προσφοράς όλων των άλλων διευθυντών που πέρασαν από το σχολείο μας, αντίθετα μάλιστα , ο καθένας πρόσθεσε και κάτι ώστε να δημιουργούνται όλο και καλύτερες συνθήκες και προοπτικές, θεωρώ ευλογία και τύχη για το Δημοτικό σχολείο Κουλούρας, το γεγονός ότι οι μισοί και πλέον διατελέσαντες διευθυντές του ήταν και μαθητές του κατά το παρελθόν, και αυτό σημαίνει ότι πέρα από την επαγγελματική τους ευσυνειδησία κατέθεσαν και την ψυχή τους, τη λαχτάρα τους, την αγάπη τους και τον καημό τους γι? αυτόν τον τόπο, για το χωριό και το σχολείο, που ήταν-είναι το χωριό τους, το σχολείο τους. Θέλω να πιστεύω πως δεν είδαν ποτέ το χώρο αυτό σαν χώρο εργασίας, αλλά σαν χώρο πατρικού ενδιαφέροντος και οικογενειακής ευθύνης. Κάθε παιδί του χωριού, ήταν-είναι δικό τους παιδί, κάθε πρόβλημα κτιριακό, λειτουργίας? ήταν-είναι πρόβλημα δικό τους κι όχι ψυχρά υπηρεσιακό.
(Το κείμενο και οι φωτογραφίες είναι από το βιβλίο του Δημήτρη Κατσαβού «Εμπόδιον Λησμονιάς, η Κουλούρα στο χώρο και το χρόνο»).
