ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΥΛΟΥΡΑ ΩΣ ΤΗ ΜΕΛΙΚΗ, ΜΙΑ ΜΑΣΚΑ ΔΡΟΜΟΣ …
Published 13 Απριλίου 2022
Καθώς βιώσαμε, εδώ και δυο χρόνια, μια πρωτόγνωρη κατάσταση πανδημίας, σε συνθήκες εγκλεισμού και παντελούς αδυναμίας να επιτελέσουμε κανονικότητα, επαφή, επικοινωνία και δημιουργία, τώρα, που όλα αυτά δειλά επανέρχονται, κρίνουμε ενδιαφέρον να κάνουμε μια πολυτροπική αναφορά στο βασικό αντικείμενο της περιόδου που, θέλουμε να πιστεύουμε, φεύγει, τη μάσκα. Τη μάσκα σε όλες της τις εκφάνσεις.
Από την αρχαιότητα ακόμη, συνυπάρχει με τη μορφή του ανθρώπου. Άλλοτε αποτελώντας ομοίωμά του, άλλοτε ετεροπροσδιορισμός και άλλοτε τρόπος απόκρυψης ή δήλωσης. Ο άνθρωπος, φόρεσε μάσκα για να υποδυθεί-υποκριθεί (αρχαίο θέατρο), να κρυφτεί (μπούλες και γενίτσαροι …), να κρύψει τη δράση του (χαφιές, προδότης …), να κρύψει σκέψεις, προθέσεις, συναισθήματα, να σαρκάσει, να πιστέψει, να μυηθεί (λαϊκά- θρησκευτικά δρώμενα, μεταφυσικές τελετουργίες …).
Στις μέρες μας, μέρες πανδημίας, η βασικότερη ανάγκη που οδήγησε τον άνθρωπο να φορέσει μάσκα ήταν η ανάγκη να προστατεύσει και να προστατευθεί. Τι βάραινε περισσότερο απ’ τα δυο, … ο καθείς με το ζύγι του.
Μέσα σ’ αυτά τα πλαίσια σκέψης, αποφασίσαμε να επισκεφθούμε το Εθνογραφικό Λαογραφικό Μουσείο και Κέντρο Έρευνας Μάσκας του Γιώργη Μελίκη και να θαυμάσουμε από κοντά:
• τη μεγάλη συλλογή μασκών του Κέντρου Έρευνας Μάσκας, Γιώργη Μελίκη, ¨ερχόμενων¨ από το βάθος του χρόνου, από λαϊκά και θρησκευτικά δρώμενα του παρελθόντος, μιας ευρύτερης γεωγραφικής περιοχής που καλύπτει μεγάλο μέρος της χώρας και της Βαλκανικής,
• τα έργα των φοιτητών/τριών της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. που δημιούργησαν υπό την επίβλεψη των καθηγητών Γιώργου Τσακίρη, Άρη Κατσιλάκη και Μανόλη Γιανναδάκη και εκτίθενται στο νέο εκθεσιακό χώρο του Μουσείου.
• Έργα της εμβληματικής χαράκτριας, Βάσως Κατράκη, που συνυπάρχουν στο χώρο, έργα με γυναικείες φιγούρες, με ορθάνοιχτα μάτια και μεγάλες μαύρες κόρες, μορφοπλαστικά χαρακτηριστικά που σε συνδυασμό με το σχήμα της μύτης και των χειλιών, κωδικοποιούν μια φόρμα που μοιάζει τη μάσκα.
Ας ευχηθούμε, όπως αναφέρει ο καθηγητής Γιανναδάκης, τα έργα αυτά που κυοφορούν αξίες με κυρίαρχα τα στοιχεία της ανθρωποκεντρικής προσέγγισης, με ταυτόχρονη την ανατροπή για ανανέωση και ανάταση (μέρες αναστάσιμες που έρχονται …) να προβληματίσουν και να εμπνεύσουν τα νέα παιδιά, τη νέα γενιά.
Δεν διέφυγε της προσοχής μας και έγινε ιδιαίτερη νύξη, αλλά θα ακολουθήσουν και εκτεταμένες αναφορές στο σχολείο και στα πλαίσια της στοχοθεσίας για την αειφορία που διαπραγματευόμαστε σε προγράμματα Erasmus (EO4Edu & Care), το γεγονός της αειφορικής πρακτικής των ¨παλαιοτέρων¨ στην κατασκευή των μασκών: φτιαγμένες από υλικά φθαρτά και εφήμερα, υλικά στο σύνολό τους, σχεδόν, ζωικά και φυτικά, άρα υποταγμένα στη φθορά και τη διάβρωση, χωρίς να αφήνουν ίχνη και οικολογικά αποτυπώματα, μετά τη χρήση τους, όπως συμβαίνει σήμερα, αφού έτσι κι αλλιώς και η αποστολή τους ήταν εφήμερη.
Οι μαθητές ενθουσιασμένοι από την ποικιλία και την ποσότητα των μασκών-έργων, εντυπωσιασμένοι από τα χρώματα, τα θέματα, τις κινήσεις, στάσεις και αναπαραστάσεις τους, έκπληκτοι με την πρωτοτυπία των έργων των φοιτητών της Σχολής Καλών Τεχνών του Α.Π.Θ. και φυσικά, δάσκαλοι και μαθητές, ευγνώμονες, τόσο για την εξαιρετική ξενάγηση του κου Τσιάρα, όσο και τη ζεστή φιλοξενία και τα καλά λόγια του κου Μελίκη.
Η Διεύθυνση του Σχολείου αισθάνεται βαθειά ευγνωμοσύνη για την πολύχρονη συνεργασία του σχολείου με το Εθνογραφικό-Λαογραφικό και Κέντρο Έρευνας Μάσκας και προσωπικά τον εμπνευστή και λειτουργό του, Γιώργη Μελίκη, η σχέση του οποίου με το σχολείο μας είναι δοκιμασμένη και μετράει χρόνια.